“Ơi con sông quê, con sông quê.
Sông còn nhớ chăng nơi ta ngồi ngóng mẹ.
Vời vợi tuổi thơ một xu bánh đa vừng”.
Hình ảnh dòng sông quê hương từ lâu đã tạo nguồn thi hứng dạt dào cho các nhà thơ, nhà văn Việt Nam. Con sông vừa là ngọn nguồn che chở, bao dung, dưỡng nuôi cuộc sống con người và tạo nên biết bao kí ức tươi đẹp của tuổi ấu thơ. Đôi khi, dòng sông là người bạn tâm tình, chuyên chở tâm tư của những người con quê hương khi phải xa quê. Có những dòng sông đã ghi dấu một thời oanh liệt của cha ông ta, mở ra những trang sử hào hùng của dân tộc như sông Bạch Đằng, sông Nhật Lệ, sông Thạch Hãn… Những dòng sông không chỉ tạo nên vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ, làm đẹp cho cảnh quan đất nước ta mà nó còn mang lại những lợi ích vô cùng to lớn.
Dọc bờ biển Việt Nam, trung bình cứ 23 km lại có một cửa sông đổ ra biển. Các con sông lớn nhỏ của Việt Nam thường gắn với những truyền thuyết li kì, cảm động, lôi cuốn…Cuốn sách “Kể chuyện những dòng sông Việt Nam” sẽ kể cho các em nghe truyền thuyết gắn liền với các dòng sông nổi tiếng dọc đất nước ta. Đặc biệt, với mỗi con sông, các tác giả dành một trang riêng cung cấp thông tin hữu ích cho các bạn trong hành trình khám phá bí mật của con sông (về độ dài, về hướng dòng chảy, về các địa danh văn hoá, du lịch nổi tiếng hai bên bờ sông…). Nếu có dịp đi du lịch qua các con sông, các em hãy thử chiêm nghiệm nhé.
Ai về Hà Nội, ngược nước Hồng Hà
Buồm giong ba ngọn vui đà nên vui.
(Ca dao)
“Ở đâu sáu tỉnh anh ơi
Sông nào chín cửa, nước chảy xuôi một nguồn?”
“Nam Kì sáu tỉnh em ơi
Sông Cửu Long chín cửa, nước chảy xuôi một nguồn.”
(Ca dao)
Hai mươi hai dòng sông được lựa chọn giới thiệu trong cuốn sách này trải dài từ Bắc vào Nam gắn với hai mươi hai huyền thoại, chắc chắn sẽ mang lại cho các em những điều bất ngờ, thú vị.
Mở đầu cuốn sách là Truyền thuyết sông Gâm. Sông Gâm còn có tên là sông Gầm là con sông chính của tỉnh Tuyên Quang, bắt nguồn từ một vùng núi cao thuộc tỉnh Vân Nam - Trung Quốc, chảy vào Việt Nam qua các tỉnh Cao Bằng, Hà Giang, Bắc Kạn, Tuyên Quang trước khi nhập vào sông Lô. Phần chảy trên nước ta dài khoảng 217km, qua địa phận Cao Bằng ở vùng đất Na Động và nhận thêm nước từ dòng sông Nho Quế (Hà Giang). Sông tiếp tục chảy thành hình cánh cung theo những dãy núi đá phiến thạch anh của các tỉnh Bắc Cạn, Tuyên Quang tạo nên cảnh quan tự nhiên tuyệt đẹp. Khu vực này được ví như “Hạ Long trên cạn” giữa núi rừng hùng vĩ, gắn với một truyền thuyết rất li kì mời các em tìm đọc.
Từ trang 10 đến trang 15 là Sự tích về sông Kì Cùng. Đây chính là con sông chính ở tỉnh Lạng Sơn, chảy sang Trung Quốc và là một phụ lưu của sông Tây Giang (Trung Quốc). Bắt nguồn từ vùng núi Bắc Xa thuộc huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn, sông Kì Cùng chảy theo hướng đông nam – tây bắc qua Lộc Bình, thành phố Lạng Sơn, tới thất khê, sau đó chuyển sang hướng Đông qua biên giới Việt - Trung để nhập vào sông Tả Giang. Đây là con sông duy nhất ở miền Bắc Việt Nam chảy theo hướng đông nam – tây bắc sang Trung Quốc. Đoạn chảy trên đất Việt Nam dài khoảng 243km.
Từ trang 16 đến trang 21 là câu chuyện “Sông Cầu và truyền thuyết về hai vị tướng Trương Hống, Trương Hát”. Sông Cầu là con sông quan trọng nhất trong hệ thống sông Thái Bình. Sông Cầu bắt nguồn từ phía Nam đỉnh Phia Booc của dãy núi Văn Ôn trong địa phận xã Phương Viên huyện Chợ Đồn - tỉnh Bắc Kạn, sông cháy hiền hòa về miền xuôi qua các tỉnh: Thái Nguyên, Hà Nội, Bắc Ninh và Bắc Giang. Sông Cầu chảy qua ranh giới hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh tập trung hầu hết các làng quan họ của vùng văn hóa Kinh Bắc nên Sông Cầu được gọi là dòng sông quan họ trong thơ ca.
Lật mở đến trang 22 của cuốn sách các em sẽ được đọc câu chuyện về dòng sông Bạch Đằng hùng vĩ và nổi tiếng với ba trận chiến lẫy lừng của dân tộc Việt Nam: Trận thủy chiến của Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng năm 938 đánh thắng quân xâm lược Nam Hán; trận thủy chiến sông Bạch Đằng của Hoàng đế Lê Đại Hành năm 981 đập tan quân Tống và trận thủy chiến sông Bạch Đằng năm 1288 do Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn chỉ huy đánh tan quân xâm lược Mông Nguyên.
Nhắc tới những con sông của Việt Nam không thể không nhắc đến dòng sông của lịch sử và văn hóa - Sông Hồng. Sông Hồng là con sông lớn chảy qua vùng đồng bằng Bắc Bộ nước ta. Đây là con sông bổi đắp nên nền văn minh sông Hồng - một trong ba mươi sáu nền văn minh của thế giới. Dọc hai bên bờ sông Hồng có rất nhiều làng nghề, tiêu biểu nhất là làng gốm Bát Tràng đã tồn tại mấy trăm năm. Sông Hồng là điểm đến của các chuyến du lịch sông nước thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước và là nguồn cảm hứng vô tận của thơ ca. Các em hãy cùng đọc câu chuyện “Sông Hồng và mối tình bất tử” từ trang 34 đến trang 41 để cảm nhận rõ hơn nhé.
Khép lại hành trình khám phá những dòng sông thơ mộng, hùng vĩ của Việt Nam là câu chuyện “Sự tích sông Cửu Long”, dòng sông với chín cửa biển; chuyên chở rất nhiều phù sa bồi đắp cho đồng bằng Nam Bộ.
Còn rất nhiều con sông khác mà các em chưa biết như sông Tô Lịch, sông Nhật Lệ, sông Đăckrông, sông Thu Bồn, sông Thương, trải dài theo hình chữ S. Mời các em tìm đọc cuốn sách “Kể chuyện những dòng sông Việt Nam” được biên soạn bởi hai tác giả Mai Hương và Ngọc Tâm do nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành năm 2022. Sách dày 156 trang khổ 14,5 x 20,5cm, được in bằng giấy bóng. Hi vọng cuốn sách sẽ mang lại cho các em nhiều thông tin bổ ích, giúp các em thêm hiểu và thêm yêu quê hương, đất nước.